Η Ελλάδα, μια χώρα με μακρά παράδοση στην οινοποίηση, φιλοξενεί μερικές από τις πιο αρχαίες και ιδιαίτερες ποικιλίες αμπέλου στον κόσμο. Οι ελληνικές αυτόχθονες ποικιλίες αποτελούν την καρδιά του ελληνικού αμπελώνα και φέρουν μέσα τους την ιστορία, τον πολιτισμό και την κληρονομιά της χώρας. Παρόλο που για πολλές δεκαετίες είχαν περιέλθει σε σχετική αφάνεια, σήμερα γίνονται ξανά το κέντρο του ενδιαφέροντος τόσο των οινοποιών όσο και των οινόφιλων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αναβίωση αυτών των ποικιλιών προσφέρει την ευκαιρία να γνωρίσουμε ξανά τους κρυμμένους θησαυρούς του ελληνικού αμπελώνα και να εκτιμήσουμε την ποικιλομορφία και τον πλούτο που κρύβει η ελληνική γη.
Ιστορική Αναδρομή:
Από την Αρχαιότητα στη Σύγχρονη Εποχή: Η οινοποιία στην Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες που φτάνουν έως και την αρχαιότητα. Από τη Μινωική Κρήτη έως την κλασική Ελλάδα, το κρασί είχε κεντρικό ρόλο στην καθημερινή ζωή, τη θρησκεία και την οικονομία. Οι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν τον Διόνυσο, τον θεό του κρασιού, και η καλλιέργεια του αμπελιού ήταν ιερή πράξη. Οι αυτόχθονες ποικιλίες που καλλιεργούνταν τότε, ήταν οι ίδιες που αποτελούν την ιστορική βάση του ελληνικού κρασιού.Με την πάροδο των αιώνων, οι πολιτισμικές και γεωπολιτικές αλλαγές επηρέασαν την αμπελοκαλλιέργεια στην Ελλάδα. Η εισαγωγή ξένων ποικιλιών, η φυλλοξήρα που κατέστρεψε πολλά αμπέλια τον 19ο αιώνα, και η μείωση της καλλιέργειας λόγω της αστικοποίησης και της αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών, οδήγησαν πολλές από τις αυτόχθονες ποικιλίες στο χείλος της εξαφάνισης. Ωστόσο, στις τελευταίες δεκαετίες, υπήρξε μια αναγέννηση του ενδιαφέροντος για τις αυτόχθονες ποικιλίες. Οι Έλληνες οινοποιοί άρχισαν να ερευνούν τις ρίζες τους, ανακαλύπτοντας και αναβιώνοντας αρχαίες ποικιλίες που είχαν σχεδόν χαθεί, προσδίδοντας νέα πνοή στον ελληνικό αμπελώνα.
Οι Κρυμμένοι Θησαυροί του Ελληνικού Αμπελώνα:
Η Ελλάδα διαθέτει πάνω από 300 αυτόχθονες ποικιλίες, πολλές από τις οποίες καλλιεργούνται αποκλειστικά στην Ελλάδα και δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Αυτό το μοναδικό οινολογικό πλούτο αποτελεί ένα από τα πιο συναρπαστικά χαρακτηριστικά του ελληνικού κρασιού.
Ξινόμαυρο: Ο Βασιλιάς της Βόρειας Ελλάδας. Το Ξινόμαυρο, συχνά αναφερόμενο ως το «Μαύρο της Νάουσας», είναι μία από τις πιο διάσημες και σημαντικές αυτόχθονες ποικιλίες της Ελλάδας. Καλλιεργείται κυρίως στη Μακεδονία και παράγει κρασιά με έντονη δομή, υψηλή οξύτητα και δυνατές τανίνες, τα οποία έχουν μεγάλο δυναμικό παλαίωσης. Το Ξινόμαυρο συχνά συγκρίνεται με το Nebbiolo της Ιταλίας, καθώς τα κρασιά του έχουν παρόμοιο χαρακτήρα και πολυπλοκότητα.
Αγιωργίτικο: Το Πολυπρόσωπο Κρασί της Νεμέας.Το Αγιωργίτικο, γνωστό και ως «Μαύρο της Νεμέας», είναι μια άλλη σημαντική κόκκινη ποικιλία που προέρχεται από την Πελοπόννησο. Είναι πιο μαλακό και φρουτώδες από το Ξινόμαυρο, με πιο βελούδινες τανίνες και αρώματα από κόκκινα φρούτα, όπως κεράσια και φράουλες. Το Αγιωργίτικο μπορεί να δώσει από φρέσκα και ευκολόπιοτα κρασιά μέχρι βαθιά και συμπυκνωμένα, που αντέχουν στο χρόνο.
Ασύρτικο: Το Διαμάντι του ΑιγαίουΤο Ασύρτικο, η πιο διάσημη λευκή ποικιλία της Ελλάδας, είναι συνώνυμο με τη Σαντορίνη, το νησί από το οποίο προέρχεται. Η ποικιλία αυτή διακρίνεται για την εκπληκτική της οξύτητα, την ορυκτότητα και την ικανότητα να παράγει κρασιά με μεγάλο δυναμικό παλαίωσης. Το Ασύρτικο καλλιεργείται πλέον σε όλη την Ελλάδα, αλλά τα κρασιά της Σαντορίνης θεωρούνται μοναδικά λόγω των ιδιαίτερων ηφαιστειακών εδαφών του νησιού.
Μαλαγουζιά: Ο Αρωματικός Θησαυρός της ΜακεδονίαςΗ Μαλαγουζιά είναι μια λευκή ποικιλία που ήταν σχεδόν χαμένη μέχρι τη δεκαετία του 1980, όταν ανακαλύφθηκε ξανά και αναβιώθηκε από τους οινοποιούς της Μακεδονίας. Τα κρασιά από Μαλαγουζιά χαρακτηρίζονται από έντονα αρώματα τροπικών φρούτων, ροδάκινου και λουλουδιών, σε συνδυασμό με καλή οξύτητα και ισορροπία.
Σαββατιανό: Η Παραδοσιακή Λευκή Ποικιλία της ΑττικήςΤο Σαββατιανό είναι η κυρίαρχη λευκή ποικιλία στην περιοχή της Αττικής και είναι γνωστό για τη συμβολή του στην παραγωγή της Ρετσίνας, του παραδοσιακού ελληνικού κρασιού με ρητίνη. Αν και για χρόνια συνδέθηκε σχεδόν αποκλειστικά με την Ρετσίνα, το Σαββατιανό έχει αποδείξει ότι μπορεί να παράγει υψηλής ποιότητας ξηρά κρασιά με φρέσκα αρώματα, καλή δομή και δυνατότητα παλαίωσης.
Μοσχοφίλερο: Το Μοσχοφίλερο είναι μια λευκή ποικιλία που καλλιεργείται κυρίως στην περιοχή της Αρκαδίας, στην Πελοπόννησο. Αυτή η ποικιλία έχει ροζ-γκρι φλούδες, γεγονός που την καθιστά μοναδική, και παράγει κρασιά με υψηλή οξύτητα και έντονα αρωματικά χαρακτηριστικά. Τα κρασιά από Μοσχοφίλερο συχνά ξεχωρίζουν για τα αρώματα τριαντάφυλλου, εσπεριδοειδών και λευκών λουλουδιών. Είναι ιδανικό για την παραγωγή φρέσκων και αρωματικών λευκών και ροζέ κρασιών, τα οποία είναι εξαιρετικά ως απεριτίφ ή συνοδευτικά ελαφριών πιάτων.
Βιδιανό: Το Βιδιανό είναι μια λευκή ποικιλία από την Κρήτη που είχε σχεδόν εξαφανιστεί μέχρι που αναβίωσε από τους Κρήτες οινοποιούς στις αρχές του 21ου αιώνα. Το Βιδιανό παράγει κρασιά με πλούσια υφή, μέτρια προς υψηλή οξύτητα και αρώματα από ώριμα φρούτα, όπως ροδάκινο, αχλάδι και πεπόνι, μαζί με νότες λουλουδιών και βοτάνων. Αυτή η ποικιλία έχει τη δυνατότητα να παλαιώνει καλά και είναι ιδανική για όσους απολαμβάνουν γεμάτα και σύνθετα λευκά κρασιά.
Ρομπόλα: Η Ρομπόλα είναι μια λευκή ποικιλία που συνδέεται στενά με την Κεφαλονιά, όπου ευδοκιμεί στους ηφαιστειογενείς αμπελώνες του νησιού. Τα κρασιά από Ρομπόλα χαρακτηρίζονται από υψηλή οξύτητα, τραγανή δομή και αρώματα εσπεριδοειδών, όπως λεμόνι και γκρέιπφρουτ, σε συνδυασμό με ορυκτές νότες. Συχνά συγκρίνεται με το Ασύρτικο της Σαντορίνης λόγω της φρεσκάδας και της ορυκτότητάς του, αλλά η Ρομπόλα έχει τη δική της ξεχωριστή προσωπικότητα που την καθιστά αγαπητή στους οινόφιλους.
Λημνιό: Το Λημνιό είναι μια από τις αρχαιότερες ελληνικές κόκκινες ποικιλίες, με καταγωγή από το νησί της Λήμνου. Αναφέρεται ακόμη και από τον Αριστοτέλη, γεγονός που υποδηλώνει τη μακρά του ιστορία. Το Λημνιό παράγει κρασιά μεσαίου σώματος, χαμηλή οξύτητα και ήπιες τανίνες, με αρώματα από κόκκινα φρούτα, όπως κεράσια και δαμάσκηνα, καθώς και νότες γης και βοτάνων. Είναι συχνά μέρος χαρμανιών και μπορεί να συνδυαστεί αρμονικά με άλλες ποικιλίες για την παραγωγή πλούσιων και ισορροπημένων κρασιών.
Μαυροτράγανο: Το Μαυροτράγανο είναι μια ερυθρή ποικιλία από τη Σαντορίνη, που μέχρι πρόσφατα ήταν σπάνια λόγω της περιορισμένης καλλιέργειάς της. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί ως μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ερυθρές ποικιλίες της Ελλάδας. Τα κρασιά από Μαυροτράγανο έχουν έντονη δομή, πλούσιες τανίνες και αρώματα από μαύρα φρούτα, μπαχαρικά και σοκολάτα. Η καλλιέργεια του Μαυροτράγανου στη Σαντορίνη, με τα ιδιαίτερα ηφαιστειακά εδάφη της, του δίνει μια μοναδική πολυπλοκότητα και βάθος.
Λιάτικο: Το Λιάτικο είναι μια ερυθρή ποικιλία που καλλιεργείται κυρίως στην Κρήτη, και είναι γνωστή για την ικανότητά της να παράγει τόσο ξηρά όσο και γλυκά κρασιά. Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη “Ιούλιος” (Lia), υποδηλώνοντας την περίοδο κατά την οποία ωριμάζουν τα σταφύλια. Τα κρασιά από Λιάτικο είναι ελαφριά σε σώμα, με μέτρια οξύτητα και αρώματα ώριμων κόκκινων φρούτων, όπως φράουλα και κεράσι, καθώς και νότες μπαχαρικών και γης. Το Λιάτικο χρησιμοποιείται συχνά για την παραγωγή επιδόρπιων κρασιών που ξεχωρίζουν για την πολυπλοκότητα και τη γλυκύτητά τους.
Κοτσιφάλι: Το Κοτσιφάλι είναι μια ερυθρή ποικιλία που καλλιεργείται κυρίως στην Κρήτη, ιδιαίτερα στις περιοχές του Ηρακλείου και του Λασιθίου. Συνήθως χρησιμοποιείται σε χαρμάνια με το Μαντηλάρι, καθώς έχει χαμηλή οξύτητα και ήπιες τανίνες, αλλά προσφέρει πλούσια αρώματα κόκκινων φρούτων, όπως κεράσια και βατόμουρα, και νότες μπαχαρικών και γης. Τα κρασιά από Κοτσιφάλι έχουν μέτριο προς γεμάτο σώμα και είναι ευκολόπιοτα, κάνοντας τα ιδιαίτερα δημοφιλή στους λάτρεις του κρασιού.
Μαυρούδι: Το Μαυρούδι είναι μια αρχαία ερυθρή ποικιλία που καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με επίκεντρο τη Θράκη και τη Μακεδονία. Ονομάζεται έτσι λόγω του σκούρου χρώματος των σταφυλιών. Τα κρασιά από Μαυρούδι είναι βαθιά και γεμάτα, με έντονες τανίνες και αρώματα από μαύρα φρούτα, όπως μαύρο κεράσι και βατόμουρο, καθώς και νότες μπαχαρικών και καπνού. Η ποικιλία αυτή είναι ιδανική για παλαίωση, με τα κρασιά να αποκτούν μεγαλύτερη πολυπλοκότητα με τον χρόνο.
